دیورند؛ مرز رسمی یا قرار داد موقت
اخیرا مارک گروسمن نماینده ویژه آمریکا برای افغانستان و پاکستان، گفته که آمریکا "خط دیورند" را مرز رسمی میان دو کشور می داند. سفیر آمریکا در کابل نیز با تائید گفته های آقای گروسمن گفت نه تنها آمریکا بلکه اکثر کشورهای جهان خط دیورند را مرز رسمی میان دو کشور می دانند. این اظهارات به بحثهای جدی در افغانستان دامن زده و بی بی سی فارسی دو دیدگاه متفاوت در این زمینه را منتشر می کند.
درسال ۱۸۹۳ میلادی هنری مورتمر دیورند، دبیر امور خارجه هند بریتانیایی موافقتنامه ی را برای عبدالرحمن خان پادشاه افغانستان فرستاد که براساس آن بخشی ازخاک افغانستان به عنوان منطقه تحت نفوذ هند بریتانیایی قرار میگرفت. با تقسیم نیمه قاره هند، به دو کشور مستقل هند و پاکستان، کشور نوتاسیس پاکستان مناطق آن سوی خط دیورند را به عنوان مناطق خودمختار قبایلی به ارث برد.
اما خط دیورند هر گز در افغانستان و هم در بین قبایل آن طرف خط، به عنوان مرز رسمی افغانستان و پاکستان شناخته نشد. چنانچه از زمان ایجاد این خط تا به امروز، هرگز آمد و رفت مردم دو سوی خط دیورند قطع نشده و این تردد همیشه بدون ویزا انجام شده است.
بعد از عبدالرحمن هر حکومتی که در افغانستان برسرکار آمده، با آنکه ماهیت مختلف و حتی متضاد داشته اند، اما در مورد خط دیورند، تقریبا موقف مشابه داشته اند و خط دیورند را به عنوان مرز رسمی به رسمیت نشناخته اند.
مردم، در افغانستان، همیشه درمورد این پدیده حساس بوده اند از این رو، مخالفت با خط دیورند وسیله مشروعیت حکومت ها شده است.
درزمان پادشاهی محمدظاهرشاه، آخرین پادشاه افغانستان و همچنان در زمان حکومت محمد داود نخستین رئیس جمهوری این کشور، نهضت پشتونستان( بازگرداندن قبایل آن سوی خط دیورند به افغانستان) باتمام قوت آن گرم بود. همه ساله نهم سنبله به عنوان روز همبستگی با پشتونها و بلوچها تجلیل میگردید. برنامه های رادیویی و نشراتی فراوان دراین زمینه وجود داشت، حمایت همه جانبه حکومت های افغان از قبایل آنطرف خط دیورند و احزاب ملیگرای پشتون همیشه مایه نگرانی پاکستان بود که گاهگاهی به ایجاد تشنج و حتی هراس درگیری بین هر دو کشور نیز رسید.