|
سالمندى درزنان
ایران-بحرانهاى زيستى - روانى زندگى يك زن كه با آغاز قاعدگى شروع مى شود و باآبستنى و زايمان تداوم مى يابد، با قطع قاعدگى در دوران يائسگى به اوج خود مى رسد. اما يائسگى چيزى فراتر از فقدان توانايى بارورى در اثر قطع قاعدگى و كاهش استروژن است. يائسگى متضمن دستكم سه نوع دگرگونى است: زيستى، روانى و اجتماعى.
يائسگى زيستى به طبيعت كاركرد تخمدانها اشاره دارد كه از نظر تشريحى و فيزيولوژيك براى دوره فعاليت محدودى برنامه ريزى شده است. اشكالات جسمى ديگرى هم ممكن است با پديده سالمندى زنان همراه باشد. از جمله آنها ، بويژه در كشور ما كه شمار زايمانها زياد است شل شدن اعضاى لگنى است كه در كنار ديگر عوارض سالمندى، مشكلات بيشترى را پديد مى آورد و مى توان به پايين افتادگى رحم براى نمونه اشاره كرد. پوكى استخوان نيز ممكن است همزمان با يائسگى تظاهر كند و شكستگى هاى متعدد و درد فراوان پديد آورد.
موهاى خاكسترى و پوست پرچين و چروك، تنها نماينده فيزيكى انتقال از مرحله اى به مرحله ديگر زندگى است كه مستلزم سازگارى دوباره روانى و اجتماعى است.
دگرگونى روانى ناشى از سالمندى و يائسگى از احساس تغيير و فقدان سرچشمه مى گيرد و حتى دريك زن طبيعى هم مى تواند واكنش سوگ را پديد بياورد كه گاهى تمايز آن از افسردگى شديد دشوار است. در زنان كه زمينه وسابقه اختلال روانى دارند، تغيير و فقدان به عنوان استرسور شديد موجب تظاهر آسيب شناسى روانى نهفته آنان مى گردد.
دگرگونى اجتماعى ناشى از يائسگى به سنت ها وعادتهاى اجتماعى و انتظارهاى جامعه از فرد با توجه به سن و موقعيت نوين او اشاره دارد. درجه بندى سنى رفتار، فرايندى پيچيده است كه سن زيستى و سن روانى در آن نقش محدودى دارند. هر جامعه براى رفتار مناسب در موقعيت هاى سنى و زيستى متفاوت معيارهاى گوناگون تعيين مى كند.
گاه از زن سالمند انتظار مى رود ديدگاهى را بپذيرد و رفتارى داشته باشد كه جامعه شايسته مى داند حال آنكه ديدگاهها و استعدادهاى اين زن ممكن است در جهت هايى متفاوت باشد. به نظر مى رسد كه بسيارى از توانمنديهاى زنان سالمند، به علت پيشداوريهاى نادرست اجتماعى مورد بهره بردارى قرار نمى گيرد و آنان به شكلى اجبارى به پذيرش جايگاهى فرو دست هدايت
مى شوند.
يائسگى در چهل درصد از زنان بدون هيچ عارضه چشمگيرى پذيرفته مى شود اما ده تا پانزده درصد زنان به اندازه اى در اثر يائسگى دچار مشكل مى شوند كه بايد به پزشك مراجعه كنند.در حدود نيمى از زنان هم بين اين دو گروه جاى دارند و مشكلات خفيف تا متوسط پيدا مى كنند.
گذشته از برخى عوارض جسمى ناشى از كاهش استروژن، افسردگى، خود - بيمارانگارى (هيپوكوندرى) ، واكنش هاى بدگمانى (پارانوييد) ، واكنش هاى اضطرابى وخودكشى در زنان يائسه اى كه زمينه اختلال روانى را داشته اند شايع است كه هر يك نياز به درمان ويژه روانپزشكى دارد.
افزون بر اين، تنش هاى خانوادگى ناشى از بازنشستگى شوهر كه عموماً همزمان با دوره سالمندى زن است، روابط جنسى زوج سالمند(كه عموماً مورد تمايل مرد سالمند، اما مورد بى ميلى زن سالمند است) و مسائل ناشى از فوت شوهر از امور مهمى است كه نياز به مداخله ومشاوره حرفه اى دارد.
زن سالمند به اقتضاى سن خويش با دگرگونيها و بحرانهاى ديگرى نيز روبروست. كودكان بزرگ شده اند و خانه را ترك كرده اند. مادرى از اين پس نقش اصلى زن در خانواده نيست. با كوچك شدن خانواده، زن كه به فعاليت شديد روزانه دلبستگى و عادت داشت، ديگر كار عمده اى ندارد كه انجام دهد. اگر زن شاغل باشداحتمال بازنشستگى او هست كه به عنوان يك استرسور نياز به سازگارى دوباره را ايجاب مى كند، و سرانجام احتمال مرگ نزديكان وتنهايى بيشتر زن سالمند وجود دارد. در كل، زنان سالمند ممكن است دچار بحران هويت جديد و نيازمند تعريفى دوباره از نقش خود گردند.
سالخوردگى كامياب، متضمن سازگارى با پس رفت هاى جسمى و اجتماعى است. اريكسون، پژوهشگر نامى چرخه زندگى، نه بر سازگاريهاى بيرونى بلكه بر كوشش درونى براى انسجام روانى در اين دوره تأكيد مى كند. كوششى كه ظرفيت براى رشد و حتى دانايى فراهم مى آورد. او نام اين كوشش را انسجام «من» در برابر نوميدى مى گذارد. به گفته اريكسون سالمندان زندگى خويش را مرور مى كنند. آنان از خود مى پرسند آيا زندگى من ارزشى داشت؟ آنان در اين فرايند با غايت نوميدى روبرو مى شوند، يعنى اين احساس كه زندگى آنچه بايد مى بود نبوده است. اما اكنون زمان سپرى شده است و فرصتى براى آزمودن ديگر شيوه هاى زندگى نيست. چون سالمند با نوميدى روبرو مى شود و مى كوشد به انسجام دست يابد. تعريف اين امر مشكل است اما به مفهوم پذيرش چرخه زندگى يگانه وتكرار ناشدنى شخص است، به اين معنى كه: «زندگى من همان است كه مى توانست باشد و چيز ديگرى نمى شد جايگزين آن گردد».
به نظر مى رسد انسجام بيانگر اين احساس است كه: «آرى من اشتباهاتى كردم اما با توجه به آنكه در آن زمان چه كسى بودم و با توجه به موقعيت ها اين اشتباهات ناگزير بود من آنها را همراه با چيزهاى خوب در زندگيم مى پذيرم». فرد سالمندى كه به چشم ما آرام و ساكت مى رسد ممكن است در حال دست وپنجه نرم كردن با مهم ترين پرسش هاى زندگى و يافتن پاسخى براى آنها باشد.
استنباط نادرست از پديده يائسگى، احساس تنزل درجه به علت ناتوانى از بارورى، احساس محروميت از عشق، و اختلال در روابط اجتماعى موجب كاهش عزت نفس زن سالمند مى شود. رفتار زن سالمند از جمله رفتارهاى حاكى از بيمارى، متغيرى است وابسته به ديدگاههاى خانواده گسترده ايرانى، شرايط اقتصادى، خواسته هاى شوهر و سرانجام در پايين ترين سطح، خواسته ها و نيازهاى خود زن.
رفع اشكالات ناشى از سالمندى در زنان
۱- نخستين رويكرد، پيشگيرى است. سوادآموزى به همه دختران امكان دسترسى آنان را به اطلاعات مورد نياز در مراحل بعدى زندگى فراهم مى كند كه آموزش بهداشت از آن جمله است. زنان تحصيلكرده در قياس با زنان بيسواد در سنين بالاترى ازدواج مى كنند و زايمانهاى كمترى انجام مى دهند.
زنان باسواد قادرند كه نيازهاى تغذيه اى و بهداشتى خود و ديگر افراد خانواده را دريابند و برآورند. سوادآموزى در سطوح گوناگون به زنان امكان يافتن كار مناسب را مى هد و سبب افزايش اعتماد به نفس و بهبود وضع آنان در جامعه مى شود.
۲ - در صورت وجود مشكلات جسمى، رژيم غذايى مناسب، درمانهاى هورمونى و درمانهاى جراحى توسط پزشك قابل كاربرد است.
۳ - در صورت وجود اختلالات روانى، درمانهاى دارويى، روان درمانى و الكتروشوك توسط روانپزشك قابل انجام است. آگاهى از بيمارى آلزايمر در مراحل اوليه، با توجه به وجود درمانهاى بالنسبه مؤثر در حال حاضر، مى تواند بركيفيت زندگى بيمار در حد چشمگير بيفزايد.
۴ - در صورت وجود مشكلات روانشناختى يا اجتماعى، روانشناسى بالينى يا مددكار اجتماعى زير نظر روانپزشك مى توانند با به كارگيرى امكانات محيطى و خانوادگى بيمار و توانهاى بالقوه او يارى دهند زن سالمند بتواند معنى نوينى براى زندگى بيابد و حس احترام به خود در او افزايش يابد.
۵ - براى بهبود كيفيت زندگى زن سالمند و پيشبرد احساس رضايت و شادمانى درونى، مى توان با توجه به استعدادهاى هر زن سالمند و نه انتظاراتى كه جامعه از سن تقويمى او دارد، افزايش تماس هاى اجتماعى، يارى گرفتن از او براى پرورش نسلهاى آينده و رفع مسائل مالى وى به نتايج مطلوب رسيد.
افسردگى و زنان ميانسال
ایران-زنانى كه در دوران زندگى هرگز دچار افسردگى نشده اند، در سنين ميانسالى با فرا رسيدن دوره يائسگى مبتلا به افسردگى مى شوند. مركورى نيوز اعلام كرد: اين بدان معنى نيست كه تمامى زنان بدون استثناء دچار افسردگى مى شوند اما اكثر آنان در دوران ميانسالى با توجه به پديده يائسگى دچار يك دوره حساسيت روحى شديد شده و احتمال بروز افسردگى در آنان تشديد مى شود. متخصصان توصيه مى كنند: در چنين مواردى خانم ها تصور نكنند به دليل فرا رسيدن دوره يائسگى دچار افسردگى شده اند. اين امر طبيعى بوده و به خودى خود نيز درمان مى شود، بلكه به دنبال درمان بوده و به متخصص مراجعه نمايند.
محققان دريافته اند: اين دوره از تغيير و تحولات جسمى در زنان كه منجر به تغيير در كار هورمونها مى شود بر سيستم روحى و عصبى تأثير مى گذارد و احتمال ابتلا به افسردگى را ۲ تا ۵ برابر افزايش مى دهد. از نشانه هاى تغييرات هورمونى هم، احساس حرارت بالا و تعرق زياد در نزد خانم ها است كه تحقيقات نشان مى دهد در اين زمان حساسيت روحى و عصبى به شدت زياد شده و افراد در معرض ابتلا به افسردگى قرار مى گيرند.
با توجه به اينكه بسيارى از زنان در اين سنين ممكن است والدين يا عزيزانشان را از دست بدهند يا با مسائل مالى مواجه شوند كه احتمال بروز افسردگى مضاعف شود.
|
صفحه 3 از 57: « پیشین 1 2 4 5 ... 53 54 55 56 57 پسین »