ارسالها: 23330
#1,241
Posted: 26 May 2014 13:33
نبرد مسیخه
نبرد مسیخه نام نبردی بود که در بازهٔ زمانی ۱۳ ژانویه تا ۱۴ مارس ۲۴۴ میلادی میان ایرانِ ساسانی و امپراتوری روم در میانرودان درگرفت. این نبرد با پیروزی ایرانیان به انجامرسید.
در ۲۴۳ میلادی گوردیان سوم به ایران تاخت. در این نبرد که در نزدیکی فلوجهٔ کنونی رخداد رومیان از ایرانیان شکستخوردند. دربارهٔ اینکه گوردیان در جریان نبرد کشتهشد یا پس از جنگ به دست سربازان خود از میان رفت اختلاف دیدگاهاست. ذکر این نبرد در سنگنوشتهٔ سهزبانهٔ شاپور یکم در نقش رستم آمدهاست. به افتخار این پیروزی نام شهر مسیخه به پیروزشاپور تغییر یافت.
منابع رومی ز کل شکست رومیان را تکذیب میکنند و دلیل عقبنشینی لشکریان روم را ترور گوردیان به دست فیلیپ عرب میدانند.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,242
Posted: 26 May 2014 13:35
نبرد بربلیسوس
نبرد بربلیسوس بخشی از جنگهای ایران و روم بود که در زمان شاپور یکم امپراتور ساسانیان روی داد.در میان اسرای رومی از شهر انطاکیه تعدادی از هنرمندان موزاییک کار بودند که کاخ شاپور در بیشاپور را تزیین کردند که این از روش کار آنها نیز قابل درک است.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,243
Posted: 26 May 2014 13:38
نبرد اِدِسا
نبرد اِدِسا بخشی از جنگهای ایران و روم بود، که بین شاهنشاه شاپور یکم و امپراتور والرین روی داد. پانزده سال بعد از آخرین جنگ رومیها این بار به فرماندهی امپراتور جدید خود والریانوس که وی پیر و شکسته بود به جنگ با ساسانیان آمدند و با محاصره شدید آنها توسط سپاهیان ساسانی، والرین و بسیاری از افسران ارشد او یا کشته شدند یا به اسارت درآمدند. بعد از جنگ هم شاپور با استفاده از سربازان و مهندسان رومی به اسارت درآمده شروع به ساخت و ساز کرد، از جمله این ساخت و سازها میشود به ساخت بنای پل شوشتر و سد شادُروان اشاره کرد.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,244
Posted: 26 May 2014 13:40
زمینههای تاریخی
نقش برجسته پیروزی شاپور اول بر امپراتوران روم در نقش رستم، شاپور اول (سوار بر اسب) در تسخیر امپراتور روم والرین (ایستاده) و فیلیپ عرب (زانو زده) تحت پیگرد برای صلح، موبد زرتشتی کرتیر مغ (پشت شاپور) انگشت شصت خود را به نشانه احترام به سمت شاپور بالا گرفته است.
شاپور در ۲۵۲ تا ۲۵۳میلادی سری دوم از مبارزات علیه امپراتوری روم را آغاز کرد، او در این مبارزات شکست سنگینی را به دشمن تحمیل کرد و مشخص شد که یک ارتش قوی رومی را در نبرد بربلیسوس شکست داده، که منجر به فتح استانهای شرقی انطاکیه (انتیوش) شده. ارمنستان از زمان اشکانیان در جنگهای ایران و روم از عوامل عمده بود. موقعیت ارمنستان که در شمال غربی ایران در منطقه کوهستانی قرار داشت برای هر دو طرف از نظر نظامی بسیار مهم بود. روم با در دست داشتن ارمنستان میتوانست هر وقت که بخواهد ایران را از شمال غرب و غرب در آن واحد مورد حمله قرار دهد و با تصرف راههای نظامی آن ایران را از ذخایر نظامی خود در شرق با توجه به قرار داشتن پایتخت در تیسفون یعنی در کنار دجله و فرات محروم سازد. ارمنستان برای دولت ایران سر پل مهمی بود که از آن طریق میتوانست به آسیای صغیر حمله میکند و خود را به دریای سیاه برساند. با پشتیبانی دولت روم ارمنستان در سال ۲۵۳میلادی کوششی برای اعاده استقلال از دست رفته کرد، اما سپاه شاپور در دفع این اقدام با چنان قاطعیت و سرعتی عمل کرد که تا چندین سال بعد از مرگ او نیز تیرداد، پسر خسرو و مدعی تاج و تخت ارمنستان، برای تجربه تازهای در این زمینه جرأت نیافت. از دست دادن ارمنستان برای روم شکست بزرگی بود. گرجستان نیز که در گذشته متحد روم و ارمنستان بود در این ایام به وسیله شاپور مغلوب شد، و آنگونه که از وقایعنامههای گرجی برمیآید، پسری از آن وی به نام مهران بنیانگذار سلسله خسروی در گرجستان شد و بعدهامسیحی شد.
غلبه بر گرجستان و ارمنستان و رفع هرگونه دغدغه از جانب آن نواحی، شاپور را به تعرض در سوریه هم تحریک کرد. با اینکه حملاتی به مرزهای شرقی ایران صورت گرفت، اما شاپور از جنگ در جبهه غربی منصرف نشد و نصیبین در سال ۲۵۴میلادی و دورا اروپوس را در سال ۲۵۶میلادی به تصرف خود در آورد. در ۲۵۸میلادی شاپور زمان را برای مبارزه با ارتش روم مناسب دید چرا که شمال امپراتوری مذکور به شدت درگیر نبرد با ژرمنها بود. در مرکز نیز تغییرات مداوم، امپراتوران قدرت روم را ضعیف کرده بود. وی در سوریه تا پای دیوار انطاکیه پیش راند و در کاپادوکیه نیز تاخت و تاز کرد. پسر وی هرمزد اردشیر در آن نواحی شهر طوانه و قیصریه را گرفت و غنایم بسیار از خزاین حکام این نواحی به دست آورد. در سال ۲۶۰میلادی شهر ادسا توسط سپاهیان شاپور به محاصره در آمد و امپراتور والرین تصمیم گرفت این شهر مهم را باز پس گیرد و در نتیجه جنگ در گرفت. این بار والرین تصمیم گرفت برای مقابله با شاپور، یک کمپین دیگری را برای جنگ با او انتخاب کند.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,245
Posted: 26 May 2014 13:42
آغاز نبرد و اسارت والرین
والرین، امپراتور شصت ساله، با تجهیز سپاهی عظیم از جنوب اروپا عازم انطاکیه شده و در سال ۲۵۹میلادی شهر را از ساسانیان باز پس گرفت. قسمتی از سپاه وی در راه دچار بیماریهای واگیردار شد، در نواحی ادسا هم بخشی دیگر از سپاه گرفتار طاعون گشت و در حرکت به شرق در بین آنها تردید و تزلزل پیش آمد. ولی عقب نشینی زودهنگام ایرانیها او را به طمع تسخیر بینالنهرین انداخت اما سپاه ایران ارتش او را به مانند ارتش کراسوس محاصره کرده و سرنوشتی مشابه برایش ایجاد کردند. در این نبرد که در نزدیک شهر ادسا روی داد، والرین بدون این که جانب احتیاط را رعایت کند نیروی پیادهنظام خود را نزدیک ادسا مستقر کرد که یک منطقه مسطح و ایدهآل برای عملیات سواره نظام بود. این همان منطقهای بود که بیش از دویست سال پیش سربازان کراسوس به دست سواره نظام اشکانیان نابود شده بودند. تاریخ دوباره خود را تکرار کرد. سپاه روم با این که بیش از لشکر ایران بود و هرچه تلاش کردند نتوانستند از محاصره خلاص شوند. خود والرین، صاحب منصبان لشکری و کشوری، حکام ایالات، سناتورها و همچنین عده زیادی از اشخاص عالی رتبه مملکت و افسران ارشد به همراه هفتاد هزار سرباز رومی کشته و اسیر شدند و ۳۶ شهر و قلعه نظامی آنها فتح شد. والرین پس از تسلیم، به اسارت شاهپور درآمد و تا سالها تحت خدمت شاهپور بود چرا که شاه ایران از او به عنوان خدمتکار استفاده کرد. داستانهایی راجع به اسارت والرین وجود دارد، یکی از آنها این است که شاپور هنگام سوار شدن بر روی اسب پای خود را بر پشت والرین میگذاشته، این بخش ممکن است درست باشد، اما دباغی کردن جسد والرین و پرکردن آن توسط کود حیوانی به دستور شاپور احتمالاً درست نیست.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,246
Posted: 26 May 2014 13:45
کتیبه شاپور یکم در کعبه زرتشت در نقش رستم
کتیبه شاپور یکم در کعبه زرتشت این کتیبه بر دیوار ساختمان کعبه زرتشت در نقش رستم در استان فارس کنده شدهاست. ساختمان کعبه به صورت مکعب است و بر سه ضلع آن به سه زبان فارسی میانه، زبان پارتی و زبان یونانی کتیبههایی نگاشتهشدهاست. تحریر پهلوی دارای ۳۵ سطر و بر دیوار شرقی، تحریر پارتی دارای ۳۰ سطر و بر دیوار غربی و تحریر یونانی دارای ۷۰ سطر و بر دیوار جنوبی نگاشته شدهاست. تحریر یونانی و پارتی نسبت به تحریر پهلوی آسیب کمتری دیدهاست. همچنین در تحریر پارتی و یونانی توافق بیشتری دیده میشود و این دو با تحریر پهلوی تفاوتهایی دارند.
(سطر ۱۸)(در) سومین فرصت، هنگامی که ما کرهه (هران) و ادسا پیش تاخته و کرهه و ادسا را محاصره گرفته بودیم، قیصر والرین علیه ما حرکت کرد، (سطر ۱۹) و بود با او... (سطر ۲۱)(لشکری) به قدرت ۷۰٫۰۰۰ (تن). (سطر ۲۲) و در آن سوی کرهه و ادسا نبرد بزرگی با قیصر والرین روی داد، قیصر والرین (لز طرف ما) خودمان با دستهایمان اسیر شد، و بقیه، فرمانده محافظان (و) سناتورها و افسران، که فرماندهان آن (لشکر) بودند، همه به اسارت افتادند و به فارس هدایت شدند.
(سطر ۱۸)(در) سومین فرصت، هنگامی که علیه کرهه (هران) و ادسا پیش تاختیم و کرهه و ادسا را محاصره گرفته بودیم، قیصر والرین علیه ما حرکت کرد، (سطر ۱۹) و بود با او... (سطر ۲۱)(لشکری) به قدرت ۷۰٫۰۰۰ (تن). (سطر ۲۲) و در آن سوی کرهه و ادسا با والرین نبرد بزرگی بین ما روی داد؛ و ما قیصر والرین را با دستهای خودمان گرفتیم و بقیه، فرمانده محافظان و سناتورها و افسران، (همه را) که فرماندهان آن قدرت (لشکری) بودند، همه آنها را با دستان خود گرفتیم و نفی بلد کردیم به فارس.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,247
Posted: 26 May 2014 13:47
نتیجه و اقدامات بعد جنگ
این جنگ آثار بسیار مهمی داشت. امپراتور روم به اسارت گرفته شد و این سبب توجه جهان متمدن آن روز نسبت به قدرت ساسانیان شد. این شکست سنگین سپاه روم سبب سقوط آسیای غربی به دست سپاه ایران شد. شاهپور در ۲۶۰میلادی آسیای صغیر را نیز تسخیر کرد و چنانچه مورخان نوشتهاند تا سالها در آسیای غربی و آسیای صغیر بدون مزاحم جدی به تاخت و تاز سرگرم بود.حال آنکه رومیها به دلیل ضعف داخلی قادر به بیرون کردن او از مرزهای شرقی خود نبودند. شاپور از مباهات درباره این پیروزی هرگز خسته نشد. به قرار اظهار خودش او به دنبال شکست والرین در ادسا به تسخیر ۳۷شهر در ایلات سوری منجمله کیلیکیه توفیق یافت. ضمناً گویا کار به تسخیر مجدد انطاکیه که در کنار اورنتس واقع بود کشیده شده بود. شکست والرین و اسارت او در جنوب امپراتوری همچنین سبب ضعف قدرت سیاسی روم در سایر نقاط امپراتوری شد به طوری که ژرمنها از آلپ گذشته و به شمال ایتالیا حمله کردند و گوتها نیز با عبور از دانوب یونان را تسخیر کردند. تنها اشتباه بزرگ شاپور نبردی بی دلیل با امیر عرب اذینه در پالمیرا بود در این نبرد فرسایشی سواران عرب ضربات جدی به ارتش ایران وارد کرده و سبب تضعیف موقعیت ایران در سوریه شدند، که سبب از دست رفتن انطاکیه و ارمنستان شد. اما به هر حال به نظر میرسید امپراتوری روم از دوران قدرت خود فاصله گرفته چرا که به سادگی تن به تسخیر صدها کیلومتر از مرز شرقی خود داد. اما پیروزی بر امپراتور روم برای شاه بیش از آن افتخارآمیز بود که شکست یک دسته سپاه وی از یک شیخ عرب از اهمیت آن بکاهد. شاپور چون علاقه زیادی به عمران و آبادانی داشت و اسرای رومی در معماری و مهندسی دستی توانا داشتند، آنان را به کار سدسازی و راهسازی و ساختمانسازی گماشت و حتی والرین را هم به ساختن سدی در نزدیکی شوشتر (شوستر) فرستاد. شاپور چندین شهر احداث کرد و از شهرهای مهمی که بنا نمود؛ شهر بیشاپور در نزدیکی کازرون و شهر نیشاپور در خراسان بود. سپس شاپور بعد از این فتح، سیریادس یکی از سرداران پناهنده رومی را به امپراتوری روم برگزید و لقب قیصری به او داد و والرین را مجبور کرد که به زانو در آمده و تکریم امپراتور جدید روم را به جا آورد. والرین ظاهراً تا پایان عمر در اسارت شاپور ماند و پسرش، گالینوس، هم که در روم جای او را گرفت چندان کوششی برای آزادی پدر یا تلافی شکست روم به جا نیاورد. شاپور، والرین را با تعدادی از رومیان در شهر نوساختهی خویش جندی شاپور سکونت داد. والرین پس از مدتی در جندی شاپور (گندی شاپور) در سال ۲۶۰میلادی فوت کرد.
به هر حال نبردهای ایران و روم را میتوان مهمترین وقایع نظامی قرن دوم قبل از میلاد تا قرن ششم میلادی دانست و شاید بتوان تداوم همین نبردها را از دلایل فرسایش امپراتوری روم و ناتوانی آن در سرکوب اقوام شمالی وهونها دانست. البته این نبردها برای ایران نیز نتیجه بهتری نداشت چرا که شاهنشاهی پارت و ساسانی را تبدیل به دولتهای نظامی کرده بود که مرتب مجبور به جنگ با لژیونهای رومی بودند.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,248
Posted: 26 May 2014 13:50
دستاوردهای مهم بعد جنگ
پیروزیهای متوالی سپاه ایران در جنگ با رومیها در زمان شاپور چند دستاورد مهم به همراه داشت:
- غنایم بسیار بدست آمد.
- اشرافیت نظامی ایران را ثروتمند و حریص کرد.
- به سبب فتح قلاع و شهرهای مختلف تحت سیطره رومیان، باعث آشنایی ساسانیان با جنگافزارهای نوین اروپای آن عصر مخصوصاً وسایل محاصره، حفر خندق و غیره گردید.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,249
Posted: 26 May 2014 13:52
تصویر به اسارت گرفتن والرین بر روی نگین
تصویر به اسارت گرفتن والرین بر چیزی که به نگین نقش برجسته موجود در پاریس موسوم است، و نبرد تن به تن منقوش در روی آن پیروزی ساسانیان را مجسم کیکند، بسیار قابل توجه است. والرین را میتوان بازشناخت که شمشیر را بر روی خصم خود بالا برده است، در حالی که حریف وی شاپور شمشیر بر نکشیده و در عوض دست چپ قیصر رومی را به دست گرفته است. در دست فشردن مچ دست طبق سنت، مظهر و نشانه به اسارت گرفتن است، این همان حالتی است که در نقش برجستههای مربوط به پیروزی شاپور نیز دیده میشود. در عوض نظریه، که تصویر نگین نوعی تفسیر رومی از وقایع است، چندان اطمینان بخش نیست. ظاهراً کوشیدهاند با ملامت کردن شاپور، که پیروزی خود را نه با سلاح، بلکه تنها با حیلهگری به چنگ آورده است، برای این واقعه که مایه شرمساری است توجیهی پیدا کنند. با صرف نظر از چنین تلاشهای برای توجیه مطلب، گواه یاد شده و شواهد بیشتر هم حاکی از این است که اسیری والرین تا چه پایه برای معاصران و نسلهای آینده تاثیر گذار بوده است
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.
ارسالها: 23330
#1,250
Posted: 26 May 2014 13:54
وضعیت مسیحیت و مسیحیان بعد از جنگ در ایران
بعد از پیروزی در جنگ علاوه بر مقامات بالای دولتی، مقامات بالای دینی منجمله مسیحیان، روحانیون و مقامات بلندپایه مذهبی به سرزمین ساسانیان وارد شدند و هیئتهای متشکلی پدید آمدند.
مسیحیانی که در ایران می زیستند از جانب شاپور یکم اذیت و آزاری متحمل نمیشدند، درحالی که همنوعان ایمانی آنها در امپراتوری روم در حین اخراج دچار زجر و تعقیب بودند. بنابراین ملایمت و خوش رفتاری شاپور با آنها متضمن فوایدی برای او در جنگ با رومیان بود. اما انتشار و گسترش سریع مسیحیت در دولت ساسانی وضع روحانیون زرتشتی را در مخاطره انداخت و در نتیجه دعاوی تمامیت خاهانه آنها در اواخر دوره سلطنت شاپور یکم و بیش از همه پس از مرگ او هردم علنی تر شد. علیرغم اعلام وفاداریهای مکرر مسیحیان نسبت به شاه،وی، که نگهبان و پشت و پناه زرتشتیان بود، سرانجام نتوانست مسیحیت را برتابد. در اینجا هم علناً چیزی به موازات تحولات دولت روم به وجود آمده بود، که بر مبنای آن به علل سیاسی و دولتی کار به تعقیب و ایذاءِ مسیحیان انجامید. علیرغم دوره ای طولانی تحمل و بردباری مذهبی، که به خصوص به مانی میدان داد و برای مدتی کوتاه دین مانی را به گزینه علیالبدل مذهب زرتشت تبدیل کرد، شاپور در اواخر عمر خود به سراحت اعلام شرتشتی بودن دین خود را می کرد به طوری که در گذارشی که وی در کتیبه از کارهای خود به دست داده است، شاه اعلام می دارد که پیروزیهای سیاسی خود را به لطف اهورامزدا مدیون است.
این کاربر به دلیل توهین به مدیریت بن شد.