چهارم آبان ماه زادروز محمدرضا شاه پهلوی گرامی باد

رژیم محمدرضا پهلوی


در شرایط سرکوب و خفقان پس از ۲۸ مرداد، قرارداد کنسرسیوم تصویب شد. با پایان یافتن موقت بحث نفت، محمدرضا پهلوی با روشهای گوناگونی مورد حمایت قرار گرفت. دولت آیزنهاور با ارسال کمک‌های مالی و نظامی حکومت او را تقویت کرد. «پیمان بغداد» میان کشورهای ایران، عراق، ترکیه و پاکستان منعقد شد.

محمدرضا پهلوی عملا به تدریج به تصمیم گیرنده اصلی اوپک تبدیل شد. پولهای فراوان نفتی به کشور سرازیر گردید. با خروج انگلستان از خلیج فارس جزایر سه گانه مجددا به حاکمیت ایران بازگشتند. متقابلا بحرین (که پیش از آن عملا تحت حاکمیت ایران نبود) رسما از ایران جدا شد. نخست وزیران این دوره، عملا تنها آلت دست محمدرضا پهلوی بودند. انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی از جمله تصویب قانون اصلاحات ارضی و اعطای حق رای به زنان از مهم‌ترین فعالیت‌های حکومت وی بود.

دو سال پس از کودتای ۲۸ مرداد، دانشگاه کلمبیا در نیویورک به محمدرضا پهلوی دکترای افتخاری داد.محمدرضا پهلوی از ثریا که توان بچه دار شدن نداشت جدا شد و با فرح دیبا ازدواج نمود. محمدرضا پهلوی از فرح دارای دو پسر و دو دختر گردید و رضا پسر ارشد وی ولیعهد ایران شد.

وی صد میلیون دلار برای برگزاری جشنهای دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی در پرسپولیس و در کنار روستاهای فقرنشین هزینه کرد.

کارهای مهم محمدرضا پهلوی

حقوق بشر و سیاست داخلی

در دوران اولیه سلطنت وی و تا پیش از کوتای ۲۸ مرداد وی مخالفت چندانی با فعالیت حزبی و سیاسی در کشور نداشت و نشریات از آزادی نسبی بر خوردار بودند.این آزادی در دوران نخست وزیری محمد مصدق به اوج خود رسید.اما پس از کودتای ۲۸ مرداد تا پایان دوران سلطنت وی فعالیت جبهه ملی، حزب توده و دیگر احزاب کشور ممنوع شد و روزنامه‌ها و نشریات نیز به شدت تحت فشار و سانسور قرار گرفتند. فعالیت سیاسی به احزاب ایران نوین و ملیون ( و دو حزب کوچک دیگر) محدود شد. محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۵۳ همان دو حزب را نیز منحل و حزب رستاخیز را تاسیس کرد. وی طی سخنانی گفت که هر کس مایل نیست به عضویت حزب رستاخیز درآید یا بطور رایگان پاسپورت گرفته و از ایران برود و یا جایش در زندان است.

انقلاب سفید

محمد رضا پهلوی در ژانویه سال ۱۹۶۲ به انجام اصلاحاتی پرداخت که بعدها به طور رسمی «انقلاب سفید» یا «انقلاب شاه و مردم» نام گرفت.

مهمترین این اصلاحات، تصویب قانون اصلاحات ارضی و اعطای حق رای برای نخستین بار در تاریخ به زنان ایرانی بود.

دیگر کارها

• بستن پیمان‌نامه ۱۹۷۵ الجزایر و تعیین خط مرزی ایران و عراق و تثبیت حاکمیت ایران بر آب‌های اروندرود
• حضور نظامی ایران در جزایر ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک
• به رسمیت شناختن استقلال بحرین
• برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران
• تغییر مبدا تاریخ ایران از هجری خورشیدی به تاریخ شاهنشاهی
• افزایش سطح قدرت نظامی ارتش ایران.
• مشارکت در تأسیس اوپک .
• توسعه نیروهای نظامی ایران.
• بنیانگذاری مجلس سنا
• بنیانگذاری سازمان انرژی اتمی ایران
• بنیانگذاری حزب رستاخیز ملت ایران
• رفع اختلافات مرزی در مرزها- پیمان مثلثی عراق - ترکیه -ایران
• ایجاد تاسیسات زیربنایی هم چون سدها و فرودگاه‌ها و دانشگاه‌های گوناگون
• بنیانگذاری سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک)
• عضویت در پیمان سنتو

محمدرضا پهلوی در کنار سپهبد نادر جهانبانی (نادر جهانبانی در سمت راست شاه)


محمدرضا پهلوی در پرسپولیس برای آماده‌سازی جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران


محمدرضا پهلوی در دیدار از رییس جمهور الجزیره، هواری بومدین و معاون رییس جمهور عراق، صدام حسین برای امضا پیمان‌نامه ۱۹۷۵ الجزایر در سال ۱۹۷۵

محمدرضا پهلوی و زنان


او در مصاحبه‌ای گفته‌است که در زندگی یک مرد، زن به حساب نمی‌آید مگر آنکه زیبا و دلربا باشد و هیچ زنی هرگز او را تحت تاثیر خود قرار نداده‌است. محمدرضا پهلوی در مصاحبه‌ای دیگر با باربارا والترز این مصاحبه را تحریف شده دانست.

تا سال ۱۹۶۳ زنان ایرانی حق شرکت در انتخابات را نداشتند. در این سال، محمدرضا پهلوی فرمانی صادر کرد که بر اساس آن به زنان نیز مانند مردان حق شرکت در انتخابات داده شد.با وقوع انقلاب سفید، زنان ایرانی علاوه بر حق انتخاب کردن، دارای حق انتخاب شدن نیز شدند. با احکام صادره از سوی محمدرضا پهلوی، دو زن در سنا منصوب گشته، و ۶ زن نیز با کسب آرای لازم به مجلس بیست و یکم راه یافتند. اندکی بعد فرخرو پارسا عنوان اولین وزیر زن در تاریخ معاصر ایران را کسب نمود و در سال ۱۹۷۱، نخستین دیپلمات زن راهی الجزایر گردید.

«قوانین حمایت از خانواده» که چند همسری را دشوارتر می‌نمود و افزایش سن ازدواج قانونی زنان از ۱۳ سال به ۱۸ سال از دیگر قوانینی است که در دوره وی به تصویب رسید.

روانش شاد

دین و مذهب

محمدرضا مسلمان و شیعه بود. اگرچه او واجبات شخصی اسلام همچون نماز را بجا نمی‌آورد ولی عمیقاً به خدا اعتقاد داشته و تا حدی نیز قضاوقدری بوده‌است. محمدرضا پهلوی خود را «یک مومن واقعی» می‌دانست. او بارها در کتاب‌ها و مصاحبه‌های گوناگون به مکاشفاتی اشاره می‌کند که به آن وسیله با ائمه و بزرگان مذهبی در ارتباط بوده‌است و خود و سلطنتش را تحت حمایت آنان می‌دیده‌است. به طور مثال، او از شفا یافتنش از بیماری حصبه به دست علی در خواب، نجات از مرگ به دست عباس ابن علی پس از افتادن از اسب در امامزاده داوود و «برخورد با امام غایب در نزدیکی کاخ تابستانی شمیران» نام می‎‌برد.

او روش رضاشاه را در قلع و قمع روحانیت شیعه در پیش نگرفت و به آنان (همچون سید حسین طباطبایی بروجردی) احترام می‌گذاشت. ولی پس از مرگ بروجردی و مرجعیت خمینی فاصله محمدرضا پهلوی با روحانیت زیاد شد. مخالفت خمینی و روحانیون با لوایح شش‌گانه انقلاب سفید شاه در سال ۱۳۴۲ سرآغاز این فاصله بود که درگیری‌های شدیدی در قم، تهران و چند شهر دیگر و در نهایت در سال ۵۷ پیروزی انقلاب به رهبری ایشان را منجر شد. هشت ماه حبس خانگی و به دنبال آن تبعید چهارده‌ساله خمینی از ایران هم از اقدامات محمدرضا پهلوی در این دوره بود.
احمد خمینی در این باره می‌گوید: « عمده آخوندها تا دهه ۱۳۵۰ غیر سیاسی بودند، نه با محمدرضا پهلوی مخالفت می‌کردند و نه آشکارا پشتیبان او بودند اما ناگهان به انقلاب پیوستند زیرا رژیم در رویایی با فساد اخلاقی و زدودن خیابان‌ها از بی بند و باری شکست خورده بود.»

برخی از روحانیون از جمله خمینی، مطهری، منتظری و بهشتی از مخالفین سرسخت محمدرضا پهلوی بودند.

ویژگی‌ها و علاقه‌ها


به گفته اردشیر زاهدی، داماد محمدرضا پهلوی، وی «بسیار سخت‌کار» بود و از ساعت ۹ صبح تا اغلب شب‌ها در دفتر کارش، مشغول رسیدگی به وضعیت کشور بود. وقتی هم اخبار مهمی بود از خواب بیدارش می‌کردند.محمدرضا پهلوی به زبان‌های فرانسه و انگلیسی مسلط بود.

به گفته اردشیر زاهدی، کوفته را بیشتر از غذاهای دیگر ایرانی دوست می‌داشت، به خاویار و ماهی حساسیت داشت، به هنر خیلی علاقمند بود و به سینما و به کنسرت‌های موسیقی کلاسیک و ایرانی می‌رفت، به فیلم‌های کلاسیک علاقه داشت، به حیوانات علاقه‌مند بود و دو سگ داشت، به ورزش‌هایی نظیر اسکی، اسکی روی آب و سوارکاری علاقه داشت و عصر جمعه‌ها به هم‌راه خانواده‌اش والیبال بازی می‌کرد.

محمدرضا پهلوی به کالاهایی که در ایران ساخته می‌شد، علاقه داشت. او و اعضای خانواده‌اش از مشتریان لباس‌های بیژن پاکزاد، طراح ایرانی لباس‌های مردانه، بودند.

انقلاب ۱۳۵۷ و ترک ایران

سید روح‌الله خمینی روحانی شیعه رهبری قیامی را عهده‌دار شد که رژیم محمدرضا پهلوی را سرنگون ساخت. این جنبش که با قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ آغاز شد، سرانجام منجر به خروج نهایی محمدرضا پهلوی از کشور (به توصیه آمریکا) در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۵۷ گردید و سرانجام در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ واپسین رژیم شاهنشاهی ایران سرنگون گردید.

علل پیروزی انقلاب ایران بسته به دیدگاه تحلیلگران شامل نارضایتی مردم از حکومت محمدرضا پهلوی و مظاهر غیر اسلامی آن،[۷۰] مشکلات روحی محمدرضا پهلوی که منجر به خطاهای تصمیم گیری توسط وی شد تصمیمات غلط آمریکا در خصوص حقوق بشر در ایران و سرانجام قطع حمایت سران غرب در کنفرانس گوادلوپ از محمدرضا پهلوی بود.


شاه و شهبانو فرح هنگام ترک ایران، فرودگاه مهرآباد


تیتر اصلی روزنامه اطلاعات با عنوان شاه رفت

مرگ


محمدرضا پهلوی پس از خروج از کشور ابتدا مدتی را در منطقه ماند، به امید آنکه مجددا به حکومت بازگردد. با شدت یافتن بیماری سرطان طحال، وی مجبور شد بر خلاف تمایل دولتمردان آمریکا، برای درمان پزشکی به مرکز سرطان مموریال اسلون-کترینگ در ایالات متحده آمریکا برود. با بروز بحران گروگانگیری، هیچ کشوری علاقه به پناه دادن یک سلطان بی تاج و تخت نداشت. روزنامه نیویورک تایمز او را به هلندی سرگردانی تشبیه کرد که به دنبال بندری برای پهلوگرفتن می‌گردد. محمدرضا پهلوی پس از خروج از بیمارستان ابتدا به مرکز پزشکی ویلفورد هال در پایگاه نیروی هوایی لاکلند در تگزاس، و سپس به پاناما و مکزیک سپس از آن جا به مصر رفت.

در تاریخ ۵ مرداد ۱۳۵۹ خورشیدی (۲۷ ژوئیه ۱۹۸۰ میلادی)، محمدرضا پهلوی در سن ۶۱ سالگی، بر اثر بیماری ماکرو گلوبولینمی والدنشتروم در مصر درگذشت.

در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۵۹ خورشیدی (۲۹ ژوئیه ۱۹۸۰ میلادی)، پیکر وی در مسجد الرفاعی قاهره، پس از تشییع و مراسم رسمی، به امانت گذاشته شد. محمدرضا پهلوی در وصیت‌نامه خود خواسته بود تا جنازه‌اش در خاک ایران دفن شود

چهارم آبان زاد روز ابر مرد ایران زمین

محمد رضا شاه پهلوی

بر ایران و ایرانی مبارک باد